Denk jij bij een luisterlijn aan Awel, de Zelfmoordlijn of Tele-onthaal? Top, maar weet dat er meer is. Veel meer. En weet dat duizenden mensen ernaar bellen, ook al gaat het met telefoneren bij jongeren steil bergaf.
Wij trokken het land door op zoek naar kleine, niche luisterlijnen met 5 vragen in onze achterzak. Want wie zit er aan de andere kant van die luisterlijnen? En wat doet het met iemand om week na week te luisteren naar wat mensen bezighoudt, kwetst of doet twijfelen? In dit artikel: de Opvoedingslijn. De luisterlijn voor ouders, grootouders, medewerkers kinderopvang of anderen die vragen hebben rond opvoeding.
redactie: Mattias Devriendt, illustraties: Thais Anteunis
5 vragen aan de vrijwilligers van de Opvoedingslijn
1. Waarom bellen of chatten mensen met jullie luisterlijn?
Ilse: “Ze weten het vaak niet meer en zijn ten einde raad. De waarden, normen en referentiekaders rond opvoeden waren 40 jaar geleden wellicht veel duidelijker. En iedereen volgde die. Vandaag moet iedereen zijn eigen weg zoeken. ‘Wat moet ik nu nog geloven?’ zeggen ouders die verloren lopen in de honderden boeken en onderzoeken over opvoeden. Wij stellen dikwijls de vraag: ‘Wat zegt je buikgevoel?’ Ouders antwoorden al te vaak ‘Maar schaad ik dan mijn kind niet voor het leven?’ Twijfelen mag en is zelfs goed. Maar wees jezelf. Elke ouder en elk kind is uniek en opvoeden is een voortdurende wisselwerking tussen ouder, kind en omgeving. Als iemand dus zegt ‘Met mijn dochter valt niet meer te spreken’, dan proberen we te zoeken wie uit de omgeving misschien wel nog met de dochter kan praten. En dat het heel normaal is dat je als ouder niet altijd de juiste of eerste gesprekspartner bent.”
2. Welk gesprek zal je nooit vergeten?
Ben: “Een ouder vertelde me dat haar puberdochter niet meer naar school wilde, zich afzonderde, aan automutilatie deed, plande om via de examencommissie haar diploma te behalen, een inbraak in scène had gezet om aandacht te krijgen waarna de politie was langsgekomen … Toen ik dat allemaal las, kwam dat wel sterk binnen. Ik gaf erkenning en stelde vragen, maar verwees ook door naar het CLB of een psycholoog. Ze vertelden me dat het meisje wel geholpen wilde worden, waardoor ik een goed gevoel had op het einde van het gesprek, maar de uitkomst blijft onzeker. Ik moet er gewoon vertrouwen in hebben dat iets uit ons gesprek zal landen. De eerste dagen na zo’n gesprek droeg ik dat wel met me mee en ik sprak er ook over thuis. Al denk ik dat telefoongesprekken nog sterker binnenkomen dan chats. Iemand aan de lijn hebben, is toch een andere vorm van verbinding.”
3. Zal AI jullie werk ooit kunnen vervangen?
Ilse: “Ik ben tevreden als ouders geholpen worden, of dat nu gebeurt door hun peers, door ons of door een chatbot. Maar ik geloof wel dat mens tot mens gesprekken altijd heel belangrijk zullen blijven. Een AI chatbot is het summum van anonimiteit, maar net daar ontbreekt het menselijke. Bij ons ondertekende elke vrijwilliger een document waarin staat dat ze AI mogen gebruiken als inspiratie, maar de input niet gewoon mogen overnemen. Onze mensen zijn getraind om te zoeken naar metacommunicatie en naar signalen die onder bepaalde uitspraken zitten. Bovendien willen we een taal gebruiken die persoonlijk is en die ouders het gevoel geeft dat ze met ‘een mens’ praten.”
4. Wat is luisteren?
Ilse: “Luisteren is ‘lui’ naar een gesprek gaan, maar in de positieve zin: wij willen het niet oplossen, wij luisteren actief, maar nemen niet over en weten het niet beter. Wij werken met vrijwilligers omdat ze zo dicht mogelijk het gevoel evenaren van een vriend of vriendin die het ook niet weet, maar wel wil luisteren en vragen wil stellen zodat hun perspectief verruimt. In die zin heb ik veel bewondering voor onze vrijwilligers. Ze willen stuk voor stuk iets betekenen en proberen gedurende een heel kort moment mee te kijken en een ander licht op het probleem te werpen. Daar genoegen mee nemen en vertrouwen hebben dat het steentje wel verlegd zal zijn, is een gave. Al zijn er uitzonderlijk wel situaties waarin we een stap verder gaan. Soms is de verontrusting naar het kind, de jongere of de samenleving te groot. In overleg met de oproeper doorbreken we dan de anonimiteit. Om gepaste hulp snel en efficiënt erbij te halen.”
Ben: “Iedereen kan een luisterend oor zijn. Ik gebruik gewoon wat ik weet en kan. Dat ik zelf geen kinderen heb? Dat heeft voordelen, maar allicht ook nadelen. Wellicht heb je meer feeling als je het in de praktijk al hebt meegemaakt. Een kind grootbrengen is nu eenmaal een heel intense ervaring. Maar niet weten hoe het voelt en met een nieuwsgierige en open blik luisteren, kan ook voordelen hebben.”
5. Wat zou er moeten veranderen in de samenleving opdat De Opvoedingslijn overbodig zou kunnen worden?
Ilse: “We moeten met z’n allen dringend vertragen. Ouders willen hun kinderen vandaag alle kansen geven door van alles in een dag, in een week of maand te proppen. Het is niet evident, maar durf misschien eens nee te zeggen. Weet dat dingen tijd nodig hebben. En gun ook je kind die tijd. Opvoeden is trial and error. Laat ons dus wat minder kritisch naar elkaar kijken en ‘er zijn’ voor elkaar zonder te oordelen. Gedrag van kinderen wordt heel snel geproblematiseerd, terwijl het vaak niet zo abnormaal is wat een kind doet. Vaak heeft een kind een duidelijk kader nodig of moet er gezocht worden wat er achter het gedrag zit. Wij zeggen dat soms letterlijk tegen ouders: je aanpak klinkt heel goed. Zet een paar maanden door, hoe lastig het op dit moment ook voelt en vertrouw er maar op dat alles wat je meegeeft zijn effect zal hebben. Ouders zeggen vaak ‘het doet deugd dat ik het eens kan vertellen’. Ze zoeken vaak niets meer dan bevestiging voor het feit dat ze hun best doen.”
WIE IS ILSE DE BLOCK?
- Ilse is directeur van vzw De Keerkring/De Opvoedingslijn.
- Ze doet zelf geen telefoons. “Samen met mijn collega’s en vrijwilligers zorgen we ervoor dat elke ouder of opvoedingsverantwoordelijke een luisterend oor vindt bij De Opvoedingslijn.”
- Mocht het kunnen, dan zou ze wel eens willen telefoneren met eender welke politieker van ons land om samen een boompje op te zetten over de verschillen en gelijkenissen tussen het besturen van een land en het managen van een gezin.
WIE IS BEN?
- Ben werkte voorheen als glasvezeltechnieker, vandaag studeert hij gezinswetenschappen en werkt als vrijwilliger bij De Opvoedingslijn.
- Zit 1 keer per week van 10u tot 12u of van 19u30 tot 21u30 aan een bureau om de chat te bemannen.
- Mocht het kunnen, dan zou hij wel eens willen telefoneren met president Poetin om hem te vragen welke zin hij ziet in de oorlog met Oekraïne. Wat rechtvaardigt al het menselijk leed en verdriet dat hij mensen aandoet? Ik wou dat ik hem tot andere inzichten kon brengen.”
Lijnen open
Bellen kan van maandag tot vrijdag: 10-13u, 14-17u
op do: 10-13u, 14-17u,19-21u.
Chatten kan op woensdag van 10-12u en van 19u30-21u30.
nummer: 078 15 00 10
Voor wie? Voor ouders, grootouders, medewerkers kinderopvang of anderen die vragen hebben rond opvoeding.