Stilvallen

Bij de dingen om je heen

 

Redactie & fotografie: Veerle Frissen

 

Stilvallen. Dat doe je niet door stil te staan, maar door te wandelen, aldus de Duitse kunstenaar David Helbich. De slechtziende Chelsey en haar begeleider Frank stapten voor Still samen zijn bijzondere wandeling in Brussel af. Een verbindende en verstillende oefening in luisteren, voelen en zien.

 

1. Luisteren

SHOPPINGCENTER CITY2, NIEUWSTRAAT

DAVID: “Een shopping center is een plek die inspeelt op onze gemoedstoestand en voor behoorlijk wat prikkels zorgt. Ik heb voor Chelsey en Frank een hoofdtelefoon voorzien waarin opnames weerklinken van dit shoppingcenter gemixt met geluiden uit publieke plaatsen doorheen de wereld. Zo horen we onder meer geluiden uit het slachthuis van Anderlecht,  de oude stad in Jerusalem, Luxor in Egypte, een kerk in Lissabon en de fietsenstalling van Centraal station Brussel.”

FRANK: “David doet mij een hoofdtelefoon aan en vraag mij om samen met Chelsey tegen de reling te staan en te kijken. Onder mij bevindt zich een groot gat met zicht op de verschillende verdiepingen, roltrappen naar boven en beneden verdwijnen in het gat en stuwen nieuwe mensen omhoog. Als David me vraagt om mijn ogen te sluiten, word ik me langzaam bewuster van de verschillende geluiden rondom me: roltrappen, gebabbel, opdringerige muziek. Het geroezemoes in verschillende talen door de hoofdtelefoon werkt rustgevend. Ik voel me een worden met de ruimte.”

CHELSEY: “Ik neem de geluiden in me op. Mensen die babbelen, voetstappen die naderen, een huilende baby. Ik mag mijn ogen sluiten, maar dat zie ik niet zitten. Ik probeer me vast te klampen aan de beperkte visuele informatie die ik nog kan waarnemen. Ik word zenuwachtig. Dit is niet fijn. Sowieso zijn drukke plaatsen als deze niet evident voor mij omdat de geluiden van overal komen en ik me moeilijk kan focussen.”

 

2. Voelen

WITTE MUUR, BLEKERIJSTRAAT

DAVID: “Met deze oefening wil ik Chelsey en Frank op een andere manier naar een op het eerste zicht vuile of betekenisloze muur laten kijken. Het is een oefening in naïviteit. Net zoals kinderen ook met hun vinger langs muren en objecten gaan.”

FRANK: “Ik sta voor een muur en moet afwisselend met beide handen op verschillende hoogtes over de muur wrijven en er hard tegen drukken. In mijn oren speelt de track ‘seks’ die het ritme voor het aftasten van de muur aangeeft. Na 3 minuten en een half heb ik heel de muur afgetast en zijn mijn aanrakingen strelend en golvend. Ik merk hoe ik anders leer denken. Het kost niets en toch beleef ik alles anders.”

CHELSEY: “Het tactiele aspect vind ik heel aangenaam. Het herinnert me aan de lessen Braille die ik volg. Als een muur gevoelens had, zou ze zich vast geflatteerd voelen door al dat geliefkoos. Misschien is het een idee om de wandeling voor blinden en slechtzienden uit te breiden met een smaak- of geurervaring, denk ik.”

 

3. Zien

MUNTPLEIN

DAVID: “Ik neem Chelsey en Frank mee naar het Muntplein. Ik laat hen op het plein een route volgen die uitgetekend is op een kaartje. Het is de aanbevolen route die Louis XIV had uitgestippeld om gasten te laten kennismaken met zijn immense tuin in Versailles. Ik ben wel benieuwd hoe Chelsey dit zal ervaren. Voor haar is het oor om praktische redenen zeer getraind terwijl de focus op het auditieve in de wandeling die ik aanbied op het eerste zicht enkel voor de fun lijkt. Het belang van luisteren tijdens al onze handelingen mogen we echter niet onderschatten.”

FRANK: “Ik stap samen met Chelsey een traject af op een plein. In mijn hoofdtelefoon klinken rustgevende geluiden van tsjirpende vogels, gezoem van bijtjes en voetstappen. Ik waan me even echt in een prachtige tuin. Misschien moet ik wat vaker het dominante oog vervangen door het oor en meer aandacht besteden aan de geluiden om me heen. Ik heb me een beter beeld kunnen vormen van hoe de wereld eruit ziet als je voornamelijk op je gehoor en tastzin vertrouwt. Helaas is kunst bijna altijd visueel, waardoor mensen met een visuele beperking er niet van kunnen genieten.”

CHELSEY: “De wandeling brengt me vaak in de war, door de extra geluiden die ik moet interpreteren in de hoofdtelefoon. Ik leer momenteel immers op geluid te ‘zien’. Ik oefen momenteel op echolocatie, waarbij ik door de weerkaatsende echo’s van klikgeluiden met mijn tong, me kan oriënteren in de ruimte. Tegelijk klamp ik me vast aan het weinige zicht dat ik nog heb. Het zal me heel zwaar vallen om er uiteindelijk afscheid van te nemen en enkel nog te vertrouwen op mijn gehoor.”

 

Wie is David Helbich?

• David is een Duitse kunstenaar.
• Hij bedacht en maakte ‘City Tracks’, audiowandelingen in Kortrijk, Maastricht, Riga, Bergen en Brussel gericht op visueel, auditief of tactiel uitdagende plekken in de stad.
• Hij is auteur van de succesvolle fotoboeken Belgian Solutions – Volume 1 and Volume 2 over absurde situaties in het straatbeeld van Belgische steden.

Wie is Chelsey?

• Chelsey (20) leeft met een zware visuele beperking.
• Ze zit in de week op internaat in KI Woluwe.
• Chelsey ziet een carrière in de politiek wel zitten. “Ik wil personen met een beperking een stem geven, want ik heb het gevoel dat we nu vaak niet gehoord worden.”

Wie is Frank Stassen?

• Frank (40) werkt sinds 2008 in het KI Woluwe, een voorziening voor mensen met een beperking.
• Hij heeft een achtergrond in de bijzondere jeugdzorg en de psychiatrie. “Na het internaat bestaat het gevaar voor het zwarte gat. Ik begeleid de jongeren in hun zoektocht naar een eventuele studie, een kot, een baan.”