Brief

Door Bart Koubaa

Beste Adam,

Ik zal eerlijk zijn: ik geloof niet dat jij de eerste mens was en nog minder dat Eva uit je rib werd gemaakt. Dat iemand, zelfs een deskundige en intelligente God, een rib ontvreemde uit je lichaam zou je als een mens van vlees en bloed toch gevoeld moeten hebben, ook al lag je in een zoete slaap te dromen van de toekomst. Nee, je bent wat mij betreft een romanpersonage die leven werd ingeblazen door zijn neus en waarvan we, hoe ongeloofwaardig zijn ontstaansgeschiedenis ook moge zijn, meer kunnen leren dan van een historische persoon. Ik vertel je niets nieuws als ik zeg dat de geschiedenis een werk van herschrijven is en hoe dieper we ons in de overgeleverde geschiedenis verdiepen, hoe kleiner de helden die haar bevolken lijken te worden, maar jij, jij wordt alleen maar groter!

Jij, de strevende held op zoek naar kennis, wierp het juk der kinderlijke gehoorzaamheid van je af, wat je niet alleen diepmenselijk maakt, maar ook uitermate intrigerend zoals andere grote romanpersonages die deel uitmaken van ons gemeenschappelijke culturele bewustzijn: Faust die ook naar kennis streefde maar een pact sloot met de duivel om uiteindelijk in te zien dat het grootste geluk zich voordoet in het goede doen, of de tragische kapitein Achab die tot elke prijs wraak wil nemen op de witte potvis Moby Dick en Anna Karenina die ons leert dat het belangrijk is eerlijk te zijn tegenover jezelf.

Ik ga nog een stap verder zonder Genesis te ontkennen: als jij naar het beeld van God bent geschapen, ben je zelf ook een god. Waarmee ik niet wil zeggen dat je boven alles en iedereen staat, maar er juist een deel van uitmaakt. Er is geen afstand tussen jou en de bomen, de rivieren, de vogels en de dingen: alles is één. Als dat zo is, en jij bent een god, beste Adam, is moraal dan niet overbodig, en heeft Faust het bijgevolg niet bij het rechte eind? Het goede doen leidt naar het ware geluk of zoals Lucas het later zal optekenen: ‘De goede mens brengt uit de goede schatkamer van zijn hart het goede voort.’

Ja, beste Adam, jij bestaat en je bent een god! Waarom zou ik dat moeten bewijzen? Dat zou hetzelfde zijn als bewijzen dat God bestaat. En is elk godsbewijs strikt genomen geen vorm van blasfemie?

Geen overmoed maar moed was je drijfveer, zo herken ik mij in jou: al schoppen we tegen schenen, al zwemmen we tegen de stroom in, al is het te gek voor woorden wat we ondernemen, we geven niet op. Iemand die trouwens 930 jaar is geworden dwingt alleen maar respect af; hij heeft de vele gevaren die met het leven gepaard gaan weten te vermijden. Hij heeft gezond gegeten en gedronken en moet zichzelf en de mensen om zich heen heel goed gekend hebben.

Misschien bleef je wel een kind, beste Adam, en begon de hele menselijke geschiedenis met jouw ongeziene ongehoorzaamheid. We kunnen alleen maar hopen dat ze niet zal eindigen met blinde gehoorzaamheid.

Wie is Bart Koubaa

Bart Koubaa (°1968) is schrijver en fotograaf. Zijn werk verschijnt bij uitgeverij Querido.

Hoe ziet de ideale wereld eruit?

De ideale wereld is voor mij een wereld in evenwicht. Een wereld waar de mens, die verontwaardigd is over egoïsme, ongelijkheid, klimaatopwarming en racisme, bereid is zijn gedrag aan te passen en ieder ander als zijn broeder en zuster te behandelen.