Ben jij eenzaam op het werk?

Waarom mensen zonder collega’s zich niet eenzaam voelen

Onder de grond, hoog in de lucht of onderweg over land: mensen die ‘alleen’ werken vind je overal. Maar waarom kiezen mensen voor een job waarin ze werken zonder collega’s? Moet je een eenzaat zijn om daarin je draai te vinden of hebben we een verkeerd beeld van sommige werkplekken? En hoe leggen zij verbinding? Wij zochten voor deze reportage tussen dokken, geparkeerde wagens, werfspullen en pootafdrukken naar mensen die hun dagen alleen doorbrengen. “’Alleen’ en ‘eenzaam’ zijn geen synoniemen. Alles draait om hoe je zelf de dingen ervaart.”

Redactie: Mattias Devriendt en Julie Goditiabois, Fotografie: Filip Erkens

Stop 1: Werken zonder collega’s op de dokken

Het is koud langs de dokken. Achter fabrieksgebouwen en langs verlaten havenlanen slapen vrachtwagens achter elkaar aan. Opleggers in alle kleuren van de regenboog, trekkers met dichtgeschoven gordijntjes. Het is dag en toch lijkt het op een of andere manier nacht in deze transitwereld. Dit zijn geen voertuigen, dit zijn rijdende thuisjes. Nestjes die de chauffeurs zich eigen hebben gemaakt. Cabines heten ze technisch gezien, maar dat woord doet afbreuk aan het stille thuisgevoel dat de chauffeurs er noodgedwongen proberen te creëren.

Alleen onderweg, soms maandenlang: hoe zou dat voelen? Zijn zij eenzaam of genieten ze net van de rust van de truck en van het altijd weer opnieuw onderweg zijn? En wat doet dat met een mens, dat dagenlang staren naar bumpers, wegwijzers en pechstroken?

Tanktransporteur

We stoppen eerst bij de Franse vrachtwagen van François Vervaet. Hij is 33 en ex-militair. In het verleden was hij tanktransporteur. “Trucker is niets vergeleken met mijn vroeger leven. Toen was ik soms 6 maanden van huis. Kijk, dit is ook niet ideaal, maar ik doe het voor het geld. Als ze me morgen een andere job aanbieden waar ik meer dan €3000 verdien, zou ik het zeker overwegen. Maar in de voorbije 15 jaar heb ik er nog geen ontdekt. Werken in een fabriek of in een team is gewoon een totaal ander leven.

Ik werk inderdaad alleen, maar dat wil niet zeggen dat ik eenzaam ben. Ik telefoneer met het thuisfront en ben op mijn gemak.” François ziet er wat teruggetrokken uit. “Ik rij liefst alleen. Stressloos dezelfde routes doen, ontspant mij. Ik heb liever geen collega naast mij in de cabine. Hygiëne is erg belangrijk als je lang onderweg bent en dat heb ik graag zo veel mogelijk in de hand.

Mekka

Uit het raampje van een van de vrachtwagens met Litouwse nummerplaat steekt een voet. Water druppelt van de hiel langs de deur op de grond. Het tafereel trekt onze aandacht dus parkeren we onze wagen wat verderop en stappen uit. Zo tussen de logge grote jongens, voelt onze niet eens zo kleine auto ineens petieterig aan. “Zhumabek Kulumbekulu”, antwoordt de chauffeur als we zijn naam vragen. “Uit Kirgizië”.

De ‘ulu’ aan het einde van zijn familienaam betekent ‘zoon van’, leren we later in het gesprek. Zijn vader heette dus Kulumbek, maar of die ook truckchauffeur was, kwamen we niet te weten. We excuseren ons – hij was zich tenslotte aan het wassen – maar hij zegt dat het geen probleem is. “Straks doe ik mijn gebed, maar daarvoor moet ik eerst ritueel mijn handen en voeten wassen. Zo gaat dat.” We vragen of hij zijn vrachtwagen dan naar Mekka richt. “Nee, daar trek ik me niets van aan. Ik doe mijn gebed op de achterbank, dus ik kan sowieso maar in één richting bidden”, lacht hij breed.

“Mijn truckcabine is een beetje mijn thuis”

truckchauffeur

Zhumabek is 26 jaar, papa van 2 kleuters die samen met zijn vrouw in de buurt van de Kirgizische stad Osh wonen en sinds 1 jaar truckchauffeur in Europa. “Vroeger reed ik met ladingen heen en weer tussen de Chinese regio Oeigoeristan en Kirgizië, maar corona bemoeilijkte de zaak. De grensovergang sloot en bovendien is de route erg slecht en onveilig. Ik besloot een vriend te volgen die als trucker werkt in Litouwen. Zo ben ik hier terechtgekomen.

Vroeger verdiende ik €1200 voor een erg gevaarlijke, wekenlange rit; nu 70 euro per dag. Het is een groot engagement om in Europa te komen werken, maar op deze manier kan ik mijn gezin goed onderhouden. Maar wacht, ik klim er even uit zodat we makkelijker kunnen praten.”

Zhumabek Kulumbekulu (26). Een Kirgizische vrachtwagenchauffeur.

“Ik telefooneer en videobel elke dag naar mijn kinderen en vrouw. We hebben echt veel contact en ik heb altijd tijd voor lange gesprekken”

Eifeltoren

Ik ben blij dat de fotograaf die mee is toevallig vrij goed Russisch praat, anders had dit gesprek nooit kunnen plaatsvinden. Zhumabek schudt ons de hand. Het zijn bijzonder zachte handen, valt me op. Ik had me op een of andere manier aan ruwe, stevige handen verwacht. Dan stel ik dé vraag: of hij zich nooit eenzaam voelt zo ver weg van huis, de hele dag alleen.

“Nee, helemaal niet. Mijn truckcabine is een beetje mijn thuis. Ik eet, slaap en werk hier. En ik telefooneer en videobel elke dag naar mijn kinderen en vrouw. We hebben echt veel contact en ik heb altijd tijd voor lange gesprekken met hen. Bovendien zijn er ook periodes waarin we elkaar heel intensief zien. Ik werk namelijk 4 maanden in Europa en heb dan 2 maanden vakantie in Kirgizië. Komen jullie eens af? Ik nodig jullie graag uit bij mijn familie.” Onze fotograaf-tolk knikt enthousiast. Later vertelt hij mij dat dit soort uitnodigingen een beleefdheidsvorm zijn in die regio. En dat je altijd ‘ja’ moet antwoorden. Een beetje zoals wij ‘Ja, het was lekker’ antwoorden na de maaltijd, ongeacht wat we ervan vonden.

Telefonie

Of hij het beroep 20 jaar geleden ook had gekozen, zonder telefoons en internet. “Nee, absoluut niet. Dat moet de hel geweest zijn. Mijn familie niet zien, is geen optie. Dankzij mijn telefoon voel ik me altijd verbonden, ook al ben ik alleen onderweg. Daarnaast spreken we soms af met andere truckers via een app. In Oost-Europa eet ik meestal in een wegrestaurant voor een paar euro, maar hier is het een pak duurder. We hebben daarom onze vaste groep mensen om samen te koken ’s avonds. Dat is best gezellig en ook een moment van verbinding.”

Piloot

Eigenlijk wilde Zhumabek piloot worden. “Dat was mijn droom, maar toen ben ik in de automobielsector beland en uiteindelijk chauffeur geworden. Misschien vind ik het wel fijn om een stukje van de wereld te zien. In Nederland, niet ver van Essen, ben ik op mijn eerste trip uitgestapt en nog steeds stop ik daar steevast om een wandeling te maken. Ik probeer mee te pikken wat ik kan. Andere chauffeurs hebben misschien minder interesse in de omgeving, maar ik wel. Als ik naar Parijs moet, ga ik ook even naar de Eifeltoren.

Misschien wandel ik straks nog eens naar het centrum van deze stad”, lacht hij. Waarna we hem uitnodigen om die avond bij ons thuis te komen eten. Hij antwoordt enthousiast ‘ja’ en wisselt zijn nummer uit. Nee, we spraken die avond niet af – de beleefdheidsvorm, weet je nog –  maar het idee dat we het hadden kunnen doen, geeft een warm gevoel.